Jak działają leki stosowane w niewydolności serca?
Skuteczne leczenie niewydolności serca opiera się na systematycznym stosowaniu leków z różnych grup w odpowiednio dobranych przez lekarza dawkach. Zależnie od producenta, nazwy handlowe danego leku mogą być różne dlatego ważne aby znać nazwy rodzajowe, napisane na opakowaniu drobnym drukiem. Te nazwy podajemy w poniższym spisie. Z konieczności zawiera on jedynie niezbędne informacje.
- Inhibitory konwertazy angiotensyny (tzw. ACEi ) powodują rozkurcz tętniczek, a przez to zmniejszają obciążenie serca. Obniżają ciśnienie tętnicze. To podstawowe i bardzo ważne leki konieczne u zdecydowanej większości pacjentów. Czasem powodują objawy uboczne: spadek ciśnienia po pierwszej dawce, suchy kaszel, alergia skórna, pogorszenie czynności nerek, podniesienie poziomu potasu we krwi, działanie uszkadzające na płód (stąd zakaz stosowania u kobiet mogących zajść w ciążę oraz u ciężarnych). Przykłady ACEi: perindopryl, ramipryl, chinapryl, lisinopryl i in.
- Sartany czyli blokery receptora angiotensynowego (ARB) działają podobnie do ACEi i są głównie stosowane u pacjentów, którzy nie mogą ich zażywać np. z powodu uporczywego kaszlu. Przykłady ARB: kandesartan, losartan, valsartan, telmisartan i in.
- Beta adrenolityki to kolejna grupa leków o udowodnionej skuteczności w leczeniu niewydolności serca. Leki te zwalniają czynność serca i zmniejszają jego zapotrzebowanie na tlen. Objawy uboczne tej grupy leków to: zbyt duży spadek ciśnienia tętniczego, nadmierne zwolnienie częstości pracy serca, skurcz oskrzeli (lek może być przeciwwskazany u pacjentów z astmą), zimne kończyny. Przykładowe beta adrenolityki to: karwedilol, bisoprolol, metoprolol, nebiwolol i in.
- Antagoniści aldosteronu to leki hamujące działanie hormonu występującego u pacjentów z niewydolnością serca w nadmiarze. Stosuje się je u wybranych pacjentów. Możliwe działania niepożądane to: pogorszenie czynności nerek, podwyższenie poziomu potasu we krwi. Spironolakton może także powodować powiększenie i tkliwość sutków u mężczyzn (tzw ginekomastię). Działania takiego nie ma eplerenon.
- Iwabradyna jest nowym lekiem stosowanym u pacjentów, u których tętno spoczynkowe jest przyspieszone powyżej 75 uderzeń na minutę. Wolniejsza praca serca powoduje, że mięsień serca mniej się męczy i dzięki temu poprawia się jego wydolność.
- Digoksyna – zwalnia pracę serca, szczególnie u pacjentów z migotaniem przedsionków. Jest stosowana u wybranych chorych.
- Inne stosowane u wybranych pacjentów leki to, hydralazyna i wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3.
- Leki odwadniające (diuretyki) są grupą leków, bardzo istotną dla pacjentów, u których dochodzi do gromadzenia wody w organizmie. Leki te zwiększają ilość oddawanego moczu, przez co zmniejszają retencję płynów i umożliwiają zmniejszenie duszności i obrzęków. Dawkowanie diuretyków dostosowuje się do aktualnych potrzeb pacjenta, ściśle monitorując jego stan nawodnienia i wagę ciała. Dawkę zwiększa się do momentu ustąpienia objawów przewodnienia. Objawy niepożądane z przyjmowaniem leków moczopędnych to obniżony poziom potasu, sodu, magnezu, pogorszenie funkcji nerek, niskie ciśnienie tętnicze. Przedawkowanie leków moczopędnych może powodować odwodnienie objawiające się suchością śluzówek, obniżeniem ciśnienia, osłabieniem, może też powodować omdlenia.
- Leki przeciwzakrzepowe mogą być konieczne szczególnych sytuacjach (np. migotanie przedsionków, stan po wszczepieniu sztucznych zastawek, obecność skrzeplin w sercu, zakrzepica żył). Takie leki jak warfaryna lub acenokumarol wymagają dobierania dawki na podstawie systematycznego kontrolowania krzepliwości krwi. Służy temu pomiar wskaźnika INR. Wskaźnik ten u osoby nie leczonej wynosi około 1.0, a podczas leczenia przeciwzakrzepowego powinien być utrzymywany w ustalonym przez lekarza zakresie (najczęściej w granicach 2.0-3.0, u niektórych chorych w granicach 2.5-3.5). Zbyt niska wartość INR oznacza, że zastosowano za małą dawkę i leczenie nie jest skuteczne. Przekroczenie tej wartości oznacza przedawkowanie leku i ryzyko poważnych krwawień. Praktyczne informacje o tym leczeniu znajdują się w karcie leczenia przeciwzakrzepowego. U części chorych z migotaniem przedsionków lub zakrzepicą żył możliwe jest zastosowanie leków przeciwzakrzepowych nowej generacji, takich jak dabigatran, rywaroksaban apiksaban. W tym przypadku monitorowanie INR nie jest potrzebne, a leki te stosuje się w stałej dawce.
- Potas i magnez – muszą być podawane u wielu chorych w celu uzupełnienia niedoborów tych pierwiastków. Niedobory objawiają się zaburzeniami rytmu lub bolesnymi skurczami mięśni.
- Inne leki są stosowane w wybranych sytacjach.
Zwróć uwagę na działania uboczne leków stosowanych w niewydolności serca. Jeśli zauważysz je u siebie niezwłocznie poinformuj o tym swojego lekarza.
Sama niewydolność serca oraz wiele z w/w leków mogą powodować pogorszenie czynności nerek oraz zmiany w poziomie elektrolitów (potasu, sodu). Wskazane jest aby w związku z tym okresowo kontrolować poziom kreatyniny, sodu i potasu we krwi.